تورم انرژی؛ موتور پنهان گرانی در اقتصاد ایران
تورم انرژی در ایران نقش محوری در افزایش هزینههای تولید و حملونقل دارد و سهم مستقیم و غیرمستقیم آن در تورم به بیش از ۳۰ درصد میرسد. این تورم پنهان از طریق زنجیره تولید به قیمت کالاهای مصرفی منتقل میشود.
تورم انرژی؛ موتور پنهان گرانی در اقتصاد ایران
تورم انرژی در ایران نه تنها به دلیل افزایش قیمتهای مستقیم، بلکه به خاطر محدودیت دسترسی و قطع انرژی نیز ایجاد میشود. در ساختار اقتصادی ایران، انرژی نقش ضریب تمام کالاها را ایفا میکند، به طوری که هر تغییر کوچک در قیمت یا توزیع آن میتواند به شوک تورمی گسترده تبدیل شود. برخلاف کشورهای صنعتی که سهم انرژی در تورم تنها ۵-۱۰ درصد است، در ایران این سهم به بیش از ۳۰ درصد میرسد.
اثرات زنجیرهای تورم انرژی:
- افزایش هزینه تولید در صنایع انرژیبر مانند فولاد و سیمان
- انتقال هزینه به قیمت کالاهای اساسی مانند نان و لبنیات
- ایجاد تورم ثانویه در بخشهای غیرانرژیبر از طریق هزینه حمل
- شکلگیری تورم انتظاری حتی پیش از اجرای سیاستهای جدید
محمد میرصادقی، کارشناس انرژی: “در اقتصاد ایران، تورم انرژی فقط به افزایش قیمت بنزین یا برق محدود نیست؛ کمبود و قطع انرژی نیز همان اثر را دارد، شاید حتی بیشتر.”
میرصادقی در مورد تورم بهتعویقافتاده: “وقتی دولت نرخ انرژی را پایین نگه میدارد ولی منابع لازم برای پرداخت یارانه را ندارد، آنچه بعداً در قالب رشد پایه پولی ظاهر میشود، همان تورم بهتعویقافتاده انرژی است.”
راهحلهای کنترل تورم انرژی:
- ثبات عرضه: جلوگیری از قطع گاز و برق در فصول پرمصرف
- تنوع سبد انرژی: کاهش وابستگی به یک حامل انرژی
- بهرهوری صنعتی: نوسازی فناوریهای قدیمی و کممصرف
تجربه کشورهایی مانند اندونزی نشان میدهد که اصلاح تدریجی قیمت انرژی همراه با یارانه هدفمند برای دهکهای پایین میتواند تورم را به زیر ۲ درصد محدود کند. در ایران نیز با اجرای اصلاحات هوشمندانه شامل توزیع دقیق یارانه، بهبود عرضه و افزایش بهرهوری، میتوان انرژی را از موتور تورم به عامل ثبات قیمتی تبدیل کرد.
