دیپلماسی اقتصادی گرفتار نگاه دولتی است؛ انتقاد از رویکرد نمایشی
کارشناس مسائل بینالملل تأکید میکند که دیپلماسی اقتصادی ایران باید از نقشآفرینی مستقیم دولتی فاصله گرفته و بر تسهیلگری برای تجار مستقل متمرکز شود. انتقاد از باقی ماندن این حوزه در سطح اقدامات نمایشی و عدم رشد تراز تجاری با کشورهایی مانند روسیه بیان شده است.
دیپلماسی اقتصادی ایران و نقد رویکرد دولتی
روحالله مدبر، کارشناس مسائل بینالملل، در تحلیل خود دیپلماسی اقتصادی ایران را گرفتار یک نگاه دولتی نادرست میداند. وی اشاره میکند که در نظام بینالملل امروز، عرصه تجارت خارجی عمدتاً خارج از چارچوب دولتها و توسط شبکههای تجاری غیردولتی مدیریت میشود و نقش دولتها صرفاً تسهیلگری و رفع موانع حقوقی و اداری است. به باور او، تصور ایران مبنی بر نیاز به متولی دولتی برای دیپلماسی اقتصادی یک خطای راهبردی است.
- فاصله با واقعیتهای بینالمللی: تعریف داخلی از دیپلماسی اقتصادی با واقعیتهای جهانی همخوانی ندارد.
- نقش حقیقی تجار: میدان واقعی دیپلماسی اقتصادی باید توسط تجار و بازرگانان مدیریت شود، نه توسط رایزنان بازرگانی دولتی.
- شواهد ناکامی: تراز تجاری ایران با کشورهای دوست مانند روسیه زیر دو میلیارد دلار باقی مانده است.
- اقدامات نمایشی: این حوزه به حضور در نمایشگاههای فصلی با شرکتکنندگان دولتی تقلیل یافته که منجر به اتلاف منابع میشود.
- موانع اداری: وزارت امور خارجه حتی در رفع موانع حداقلی مانند ویزا، ترانزیت و تبادلات مالی موفق نبوده است.
“در نظام بینالملل امروز، عرصه تجارت خارجی خارج از چارچوب دولتها مدیریت میشود و دولتها صرفاً نقش تسهیلگر و تنظیمگر دارند.” “تا زمانی که نگاه داخلی تغییر نکند و این واقعیت پذیرفته نشود که اقتصاد عرصهای فراتر از دستورالعملهای دولتی است، نمیتوان انتظار موفقیت داشت.”
برای تحقق دیپلماسی اقتصادی مؤثر، نیاز به یک تحول اساسی و پذیرش نقش محوری بخش خصوصی و شبکهسازی غیردولتی وجود دارد.
