لیلةالرغائب؛ آیینهای مذهبی و فرهنگی در ایران از حلواپزون تا بختگشایی
لیلةالرغائب به عنوان اولین شب جمعه ماه رجب، آیینی مذهبی با جلوههای فرهنگی متنوع در ایران است. این مراسم شامل اعمال عبادی مانند قرائت قرآن، روزهداری و نیز رسومی مانند حلواپزون برای اموات، بختگشایی و تقویت پیوندهای اجتماعی میشود.
لیلةالرغائب؛ آیینی با ریشههای مذهبی و فرهنگی
لیلةالرغائب به عنوان اولین شب جمعه ماه رجب در فرهنگ اسلامی-ایرانی شناخته میشود. این آیین علاوه بر ابعاد عبادی، دارای کارکردهای اجتماعی و فرهنگی عمیقی است که در مناطق مختلف ایران با تنوع قابل توجهی برگزار میشود. طبق توضیحات امین الله علیمرادی، پژوهشگر فرهنگ عامه، لیلةالرغائب در لغت به معنای شبی است که در آن عطاها و مواهب فراوان به دست میآید.
اعمال و رسوم اصلی لیلةالرغائب
- اعمال عبادی: قرائت قرآن، روزهداری، نماز دوازده رکعتی و دعا
- رسوم فرهنگی: حلواپزون، خیرات برای اموات، زیارت قبور و امامزادگان
- کارکردهای اجتماعی: گردهمآیی مردم، تقویت پیوندهای خانوادگی و محلی
- بختگشایی: دختران و پسران برای گشایش بخت دعا میکنند
تفاوتهای منطقهای در ایران
در قاضیجهان آذرشهر این مراسم با عنوان «یاغیب» و در میانه «عید مردگان» شناخته میشود.
در یزد رسم «بو دَر کردن» با پخت نان محلی سورُک و در میبد مراسم «قاری نشوندن» برپا میشود.
این آیین به عنوان پلی بین نسلها عمل کرده و در حفظ هویت فرهنگی و انتقال ارزشها نقش اساسی ایفا میکند.
